Dowódcy

 

3 falewicz

Tadeusz Antoni Falewicz urodził się 25 VI 1892 roku w Wilnie w domu swojej babki ze strony matki – Kamilli z Daszkiewicz – Chaciskich. Był drugim z trzech synów Heleny i Wojciecha Falewiczów. Ich ojciec – Wojciech Falewicz jak i dziad – Karol Falewicz byli aktywnymi działaczami patriotycznymi. Nauki początkowo pobierał w domu, a następnie w Petersburgu. Tam też wstąpił do średniej szkoły handlowej księcia Teniszewa. Była to szkoła wzorowana na angielskich „private school”, z szeroko rozbudowanym systemem samokształcenia. W gimnazjum tym w 1910 roku Tadeusz Falewicz zdał maturę, po której wstąpił na wydział agronomiczny Politechniki Ryskiej. W okresie akademickim działał aktywnie w korporacji studenckiej „Arkonia”, gdzie jednym z jego kolegów był m.in. Władysław Anders. Okres studiów przerwał wybuch I wojny światowej.

W związku z wybuchem I wojny światowej wszyscy trzej bracia wstąpili do Korpusu Paziów w Petersburgu. Po ukończeniu w nim klasy oficerskiej wiosną 1915 roku Tadeusz rozpoczął służbę w armii carskiej w Pułku Ułanów Lejbgwardii im. Rodziny Jego Królewskiej Mości tzw. „Warszawskim”. W trakcie I wojny walczył w nim na froncie nad Stypą, Dniestrem, Beresteczkiem i Marjanówką. Przez pewien czas dowodził również ochotniczo kompanią Jegierskiego Pułku Piechoty Gwardii. Po wybuchu Rewolucji Październikowej zorganizował w samodzielnej brygadzie gwardyjskiej Związek Wojskowych Polaków i został wybrany jego przewodniczącym. Zaś z chwilą powstania I Korpusu Wschodniego gen. Dowbór – Muśnickiego w listopadzie 1917 r., sformował pod Moskwą spośród żołnierzy narodowości polskiej szwadron w liczbie 120 szabel i przeprowadził go pod rozkazy gen. Dowbora. Szwadron rtm. Falewicza stał się 1 szwadronem odtworzonego 3 pułku ułanów i brał z nim udział we wszystkich walkach. Po rozwiązaniu I Korpusu Tadeusz został internowany przez Niemców i przebywał w obozie przy twierdzy kowieńskiej, ale już w lipcu 1918r. stamtąd uciekł i przedostał się do Warszawy, gdzie doczekał odzyskania Niepodległości przez Polskę.

W nocy z 10 na 11 listopada 1918 roku wraz ze starą kadrą oficerską i ochotnikami ponownie odtworzył w Warszawie 3 pułk ułanów „Dzieci Warszawy” i brał udział w rozbrajaniu wojsk niemieckich. Tadeusz Falewicz został dowódcą jednego ze szwadronów pułku. W okresie wyprawy kijowskiej 1919 r. walczył na Podolu. W trakcie walk Tadeusz Falewicz wykazał się niezwykłą odwagą i zdolnościami dowódczymi, wynikiem czego było przyznanie mu 4-krotnie Krzyża Walecznych oraz Srebrnego Krzyża Orderu Virtuti Militari. Przerwę w walkach frontowych Tadeusza Falewicza stanowił okres od XI.1919 do VIII.1920, kiedy to studiował w Wyższej Szkole Kawalerii w Saumur we Francji. W 1922 roku Tadeusz Falewicz odszedł z 3 puł Śląskich do Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy na dowódcę klasy kawaleryjskiej. W tym samym roku ożenił się z Zofią z Lubańskich, z którą miał syna Aleksandra ur. w 1924 roku. Również w 1924 roku został awansowany na stopień majora i przeniesiony na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego w 16 puł w Bydgoszczy. Już w 1928 roku przeszedł do 25 puł w Prużanach na stanowisko zastępcy dowódcy. Kolejny awans, tym razem na stopień podpułkownika nastąpił w 1930 roku.
W październiku 1931 roku został dowódcą 9 psk im. Gen. Kazimierza Pułaskiego w Grajewie. Uwieńczeniem wysiłków Tadeusza Falewicza, jako dowódcy pułku był awans na stopień pułkownika w 1936 roku.

Kampanię wrześniową 1939 roku przeszedł nadal dowodząc 9 psk. Prowadził swój pułk od 1 dnia wojny pod Grajewem, aż do jego kapitulacji w dniu 6 października pod Kockiem. Po kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej, którą spędził w oflagu VIIA w Murnau. W obozie razem z pozostałymi przebywającymi tam oficerami i podoficerami pułku spisał bojową historię pułku w kampanii wrześniowej. Po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 płk Tadeusz Falewicz udał się do Włoch, do II Korpusu WP, gdzie został wcielony do 4 pułku panc. w 1 Dywizji Pancernej PSZ na Zachodzie. W październiku 1945 został przeniesiony do Egiptu na kurs taktyczno – techniczny w Królewskiej Szkole Pancernej.
W sierpniu 1946 r. powrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Warszawie. Z dniem 31 VII 1950 rozkazem MON nr 488/50 został przeniesiony w stan spoczynku. Nie zaprzestał jednak swej aktywnej działalności w środowisku żołnierskim i nadal dużo czasu poświęcał swoim podwładnym z 9 psk. Z jego to inicjatywy w roku 1966 została wmurowana w kościele pw. Św. Antoniego na ul. Senatorskiej w Warszawie tablica pamiątkowa poświęcona żołnierzom 9 psk, którzy oddali życie za wolność Ojczyzny w latach 1939-1945. Poza tym również pracował zawodowo. Najpierw w Stołecznej Komunikacji Samochodowej, a następnie w przedsiębiorstwie budowlanym „Beton – Stal”.
Zmarł w Warszawie po długiej chorobie 1 IV 1971. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

+ Płk Tadeusz Falewicz był człowiekiem niezwykle utalentowanym, znał pięć języków: francuski, niemiecki, rosyjski, angielski i litewski oraz grał na skrzypcach. Jego szczególną pasją, którą z zamiłowaniem uprawiał, był sport konny. Brał udział w wielu zawodach i miał na swym koncie ponad 200 wygranych gonitw. W 1936 roku był kierownikiem polskiej ekipy na zawody w Rzymie i Nicei. Jego zamiłowanie do sportu konnego zostało docenione przez Polski Związek Jeździecki, który przyznał mu w 1936r. Wielką Złotą Odznakę Jeździecką.

Wykorzystane materiały:
* Materiały z CAW, akta personalne nr 952 i 3299, akta VM 22/1549;
* Posłowie i przypisy syna rtm. Andrzeja Falewicza do relacji ojca – Rok 1939 – spisanej w oflagu VIIA Murnau w 1940 roku;
* „Polska Zbrojna” z 7.I.1993, Warszawa;
* „Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” T.IX, nr 65/1972, Londyn;
* Rozkaz dzienny 25 puł. Nr 234 z 24 X 1931r.
* Rozkazy dzienne 9 psk za lata 1931-1938;
* „Wrocławski Tygodnik Katolików” Nr 29 z 18.VII.1971, Wrocław.

 

2 grabowski

Tadeusz Grabowski urodził się 17 V 1886 roku w Krakowie. Ojciec Władysław, matka Julia z domu Wrońska. Tadeusz uczęszczał do niższego gimnazjum w Krakowie, a następnie do Wyższej Szkoły Przemysłowej, gdzie zdał egzamin maturalny. Po maturze dostał się na Wydział Architektoniczny na Politechnice Lwowskiej, gdzie zdobył tytuł inżyniera. Swoje wykształcenie uzupełnił później jeszcze o Technische Hochschule w Dreźnie. Od IX 1908 do VIII 1909 r. piastował stanowisko asystenta przy Katedrze Projektowania w Szkole Przemysłowej w Krakowie. Następnie pracował w Budownictwie Miejskim Magistratu Kraków, a od 1910 roku w firmie budowlanej Kazimierza Hrobania w Krakowie. Lata 1913-1914 to praca na stanowisku samodzielnego kierownika budów.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił jako szeregowy do 3 szwadronu późniejszego 2 pułku Legionów Polskich, w ramach którego walczy w Karpatach i na Wołyniu. 9 IX 1915 roku Tadeusz Grabowski został lekko ranny w prawą rękę pod Kostjuchnowką. Jego wzorowa, oddana służba premiuje szeregiem wniosków odznaczeniowych i awansów, tak że swoją służbę kończył w 1918 roku w stopniu porucznika. W międzyczasie ukończył również w 1917 roku kurs Niemieckiego Sztabu Generalnego w Warszawie. W lutym 1918 roku został internowany w obozie Marmarosz-Sziget, gdzie przebywał do końca maja tego roku. 1 VI 1918 roku został przymusowo wcielony do armii austriackiej i wysłany na front włoski.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tadeusz Grabowski wstąpił ochotniczo w stopniu rotmistrza 1 XI 1918 roku do Wojska Polskiego i brał udział w obronie Lwowa. Jego oddziałem macierzystym był 2 pułk szwoleżerów, a on sam pełnił służbę w sztabach 10 i 5 DP u gen. Rozwadowskiego, Sikorskiego, Jędrzejewskiego i Żeligowskiego. Służba Tadeusza Grabowskiego podczas wojny polsko-sowieckiej zostaje doceniona i uhonorowana nadaniem 26.01.1922 roku Orderu Virtuti Militari.

Po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej przydzielony został do Sztabu Generalnego, a następnie do Biura Likwidacyjnego Naczelnego Dowództwa. W okresie X 1922 – X 1925 r. służył w Inspektoracie II Armii. W międzyczasie ukończył pierwszy kurs doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej i został oficerem Sztabu Generalnego. Przez kolejne dwa lata zajmował stanowisko zastępcy dowódcy w 4 pułku strzelców konnych.
W dniu 21 XI 1927 roku został mianowany dowódcą 9 pułku strzelców konnych, którą to funkcję objął w styczniu 1928 roku, po awansie na pułkownika dyplomowanego ze starszeństwem 1 I 1928 r. Na stanowisku tym pozostawał do sierpnia 1931 roku, gdy został przeniesiony na szefa Biura Og.-Adm. MSWojsk.
Nieznane są dokładne losy płk Tadeusza Grabowskiego w okresie kampanii wrześniowej 1939 roku. Wiadomo jedynie, że był więźniem obozu w Starobielsku i został zamordowany w IV 1940 r. w Charkowie.

Płk Tadeusz Grabowski był człowiekiem wykształconym. Jego szczególnym zamiłowaniem były różnorodne sporty, m.in. wioślarstwo, narciarstwo, kolarstwo, łyżwiarstwo i automobilizm. Uznaniem jego zasług na polu organizacyjnym i szkoleniowym w 9 psk było przyznanie mu w 1930 roku Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski za zasługi na polu organizacji, wyszkolenia, wychowania i administracji Armii. Z jego to inicjatywy powstało w pułku między innymi Koło Polskiego Białego Krzyża, Koło Rodziny Wojskowej, jak również postawiono dom dla podoficerów i ich rodzin. Utrzymywał również bardzo bliskie stosunki z lokalnymi władzami i społeczeństwem miasta Grajewa. W 1930 r. Przewodniczącego Wydziału Powiatowego do p. Wojewody Białostockiego, o spowodowanie specjalnego podziękowania p. płk. Grabowskiemu ze strony czynników miarodajnych za tak wyróżniająco wybitną obywatelską pracę na terenie tut. powiatu. Również jego żona Stanisława z domu Koskowska popierała działania męża i starała się w nich aktywnie uczestniczyć, m.in. była matką chrzestną sztandaru grajewskiego oddziału „Strzelca”, fundowanego w 1929 roku przez Radę Miejską, jak również przewodniczącą Koła Rodziny Wojskowej w 9 psk.
Był odznaczony: Virtuti Militari 5 kl., 4x Krzyżem Walecznych, medalami 1918-1921 i 10-lecia.

Wykorzystane materiały:
1. CAW, – teczka personalna nr 11451; – Spis absolwentów WSWoj.; – Wyższa Szkoła Wojenna; – Rozkazy dzienne 9 psk za lata 1928- 1931;
2. Sławecki P.: „Oficerowie dyplomowani Wojska Drugiej Rzeczypospolitej”, Wrocław-Warszawa-Kraków 1997;
3. „Wspólna Praca” Nr 8 z 1 IX 1929 r.

 

1 kaczkowski

Franciszek Kaczkowski urodził się 3 XII 1877 roku w Chobułkowej w powiecie Włodzimierskim na Wołyniu, jako syn Henryka i Zygmunty z domu Raciborskiej. Jego ojciec – lekarz był powstańcem styczniowym, a następnie w latach 1863-1865 więźniem carskim, dlatego też przekazał synowi podstawowe patriotyczne wychowanie. W latach 1891-1897 Franciszek Kaczkowski uczęszczał do prywatnego gimnazjum, a następnie zdał egzamin I kategorii przy Szkole Wojskowej w Elizawetgrodzie.

W lipcu 1897 roku wstąpił jako ochotnik do 21 pułku dragonów Białoruskich w armii carskiej. W jego szeregach brał udział w walkach na froncie rosyjsko-japońskim. Po powrocie z frontu w 1905 roku objął stanowisko dowódcy szkoły konnych pionierów przy 7 pułku huzarów Białoruskich. W roku 1911 już w stopniu podrotmistrza zostaje słuchaczem Wyższej Oficerskiej Szkoły Jazdy w Piotrogrodzie i Cesarskiego Instytutu Archeologii w tym samym mieście. Z końcem 1913 roku wraca do 7 pułku huzarów.

W związku z wybuchem I wojny światowej podrotmistrz Franciszek Kaczkowski obejmuje w lipcu 1914 roku dowództwo szwadronu w 7 pułku huzarów i walczy z nim na froncie austriackim. W maju 1915 roku zostaje ranny odłamkiem granatu i trafia do szpitala. Jego wzorowa służba premiuje szeregiem odznaczeń i awansów: w 1915 roku na rotmistrza, rok później za atak konny dnia 10 VI 1916 na podpułkownika, a w kolejnym roku 1917 na pułkownika. Z początkiem lutego 1918 roku został zwolniony z wojska w związku z demobilizacją.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstępuje w marcu 1919 roku do Wojska Polskiego i zostaje przydzielony do Szkoły Jazdy w Warszawie na stanowisko instruktora i dowódcy szkoły. Następnie pracuje w Departamencie VIII MSWojsk. oraz na stanowisku inspektora, oficera sztabowego jazdy przy DOGen. Grodno. Po wybuchu wojny polsko-sowieckiej 1920 roku zostaje skierowany na front jako zastępca dowódcy 13 puł Wileńskich. W okresie od X 1920 do VI 1921 roku pełnił również funkcję dowódcy 23 puł Grodzieńskich. Z oboma tymi pułkami prowadzi działania na froncie litewskim. Wsławił się między innymi rajdem na tyły wojsk litewskich pod Kiejdanami w listopadzie 1920 roku, za który to otrzymał następnie Krzyż Zasługi Litwy Środkowej i Krzyż Walecznych nadany przez Dowództwo Wojsk Polskich Litwy Środkowej.

W dniu 25 XI 1921 roku został mianowany dowódcą nowo powstałego 9 pułku strzelców konnych. Trudne zadanie organizacji nowego pułku pierwotnie w garnizonie we Włodawie, a następnie w Grajewie i Osowcu podjął z wrodzoną sobie żarliwością i zaangażowaniem. Pozostawał na tym stanowisku, aż do końca stycznia 1928 roku, gdy został przeniesiony w stan spoczynku.

Franciszek Kaczkowski był ożeniony z Kazimierą Marczyńską, z którą jednak nie posiadał dzieci. Dalsze losy płk. Kaczkowskiego po przeniesieniu w stan spoczynku nie są dokładnie znane. Wiadomo jedynie, że nie brał udziału w kampanii wrześniowej i II wojnie światowej. Zaś po II wojnie światowej jako emeryt pracował najpierw w bibliotece Sejmu RP, a następnie jako starszy rejestrator w Kasie Cywilnej Prezydenta RP.

Płk Franciszek Kaczkowski był człowiekiem wykształconym, znającym kilka języków: francuski, angielski, rosyjski i polski. Jego szczególnym zamiłowaniem były sporty hipiczne. Jako dowódca 9 psk płk Kaczkowski wykazał również wielkie zdolności organizacyjne i kierownicze, jak również troskę o dobro swoich podwładnych.

Wykorzystane materiały:
1. CAW, teczka personalna nr 11451;
2. Rozkaz dzienny 9 psk Nr 14 z 31.01.1928r.;

Powrót

Chcesz zobaczyć stare wpisy?
Zajrzyj do ARCHIWUM